خون اساسا یک نوع بافت همبند است که در بدن انسان در حالت مایع یافت می شود. این ماده از پلاسما و ۳ نوع مختلف از سلول های خونی که در آن شناور هستند ساخته شده است. پلاسما مایع بسیار چسبناکی است. تقریبا ۹۲ درصد از پلاسما را آب تشکیل داده و بقیه آن شامل آنزیم ها، هورمون ها، آنتی بادی ها، مواد مغذی، گاز، نمک، پروتئین و متابولیت های مختلف است. علاوه بر پلاسما، عناصر سلولی خون، گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها هستند. برای آشنایی هر چه بیشتر با وظایف خون در بدن و اجزای این ماده، ما را تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراهی کنید.
وظایف خون در بدن چیست؟
وظایف خون در بدن را می توان به ۳ بخش اصلی زیر تقسیم کرد.
حمل و نقل
- خون وسیله اصلی حمل و نقل در بدن است. این ماده مسئول انتقال مواد مغذی مهم و مواد دیگر به سلول ها و مولکول هایی است که بدن ما را تشکیل می دهند. یکی از ابتدایی ترین وظایف خون در بدن اکسیژن رسانی است. این ماده اکسیژن را که توسط ریه ها وارد بدن شده گرفته و به سلول های بدن می رساند تا سلول ها آن را پردازش کنند. سپس دی اکسید کربن را از سلول ها جمع آوری کرده و به ریه ها منتقل می کند.
- خون مسئولیت جمع آوری ضایعات متابولیک را از تمام بخش های بدن به عهده دارد. ضایعات متابولیک، ضایعاتی هستند که توسط فرایندهای مختلف در بدن، مانند فرایند هضم، ایجاد می شوند. خون این ضایعات را برای دفع به کلیه ها منتقل می کند.
- این ماده همچنین باید وظیفه ارائه مواد مغذی و گلوکز تولید شده توسط ارگان های دستگاه گوارش را به قسمت های دیگر بدن از جمله کبد انجام دهد.
- علاوه بر این حمل هورمون های تولید شده توسط غدد سیستم درون ریز به دیگر بخش های بدن از دیگر وظایف خون در بدن می باشد.
محافظت
خون وظیفه مهم حفاظت از بدن در برابر تهدیداتی مانند عفونت ها و بیماری هایی که توسط باکتری ها و سایر پاتوژن ها ایجاد می شوند را به عهده دارد. گلبول های سفید موجود در خون مسئول حفاظت از ارگان های مختلف بدن هستند. این بخش خون این وظیفه را به کمک تولید آنتی بادی ها انجام می دهند. آنتی بادی ها پروتئین هایی هستند که قادر به مبارزه و کشتن میکروب ها و ویروس هایی هستند که می توانند باعث وارد آمدن آسیب جدی به سلول های بدن شوند. پلاکت های موجود در خون، وظیفه محدود کردن میزان خونریزی پس از آسیب را با کمک افزایش سرعت لخته شدن خون به عهده دارند.
تنظیم کننده
خون همچنین تنظیم کننده بسیاری از عوامل در بدن است. این ماده درجه حرارت بدن را کنترل می کند و آن را به سطحی می رساند که توسط بدن به راحتی تحمل می شود. خون همچنین مسئول کنترل غلظت یون های هیدروژن در بدن است. به این ترتیب متعادل کردن pH یکی دیگر از وظایف خون در بدن است. مصرف سطح آب و نمک مورد نیاز هر سلول در بدن نیز تحت نظر وظیفه تنظیم کننده خون انجام می شود. یکی دیگر از وظایف نظارتی که توسط خون انجام می شود، کنترل فشار خون و تنظیم کردن آن در محدوده طبیعی است.
وظایف خون در بدن و آشنایی با اجزای این ماده
اجزای خون و کارکرد آن ها در بدن
در اینجا اجزایی که انجام وظایف خون در بدن را ممکن می سازند را تشریح می کنیم:
پلاسما
پلاسما یکی از اجزای فراوان در خون است. این بخش مجموعه ای از کارکردها را به عهده دارد که شامل حمل گلوکز است. گلوکز مهم ترین ماده مغذی مورد نیاز هر سلول است که برای تولید انرژی به کار گرفته می شود. سایر مواد مغذی که جا به جایی آن ها توسط پلاسما انجام می شود عبارتند از:
- ویتامین ها
- کلسترول
- اسید آمینه
- تری گلیسیرید
- اسید های چرب
همه این مواد مغذی توسط پلاسما به تمام سلول های موجود در بدن منتقل می شود.
پلاسما همچنین مسئول حمل و نقل هورمون های کورتیزول و تیروکسین است. این هورمون ها خود را به پروتئین های پلاسما متصل می کنند و سپس به تمام قسمت های بدن منتقل می شوند. هموستاز و مدیریت عملکرد سلول ها نیز از جمله وظایفی است که توسط پلاسما و با کمک یون های معدنی که در مقادیر زیادی در این ماده وجود دارند، انجام می شود.
بهبود زخم ها و جلوگیری از خونریزی بیش از حد، از طریق لخته شدن خون، وظیفه دیگر پلاسمای خون است که به علت حضور عوامل لخته شدن در آن امکان پذیر است. پلاسما حتی با کمک آنتی بادی هایی به نام gammaglobulins که در این ماده موجود است، نقش مهمی در مبارزه با میکروب ها و عفونت ها دارد.
گلبول های سفید خون
عفونت هایی که باعث آسیب رساندن به بدن می شوند، توسط گلبول های سفید موجود در خون مهار خواهند شد. سلول های سفید خون حاوی عوامل ضد باکتری هستند. به همین دلیل می توانند از باکتری هایی که قصد ورود به بدن را دارند جلوگیری کنند. این سلول ها که به نام لکوسیت ها نیز شناخته می شوند، در سلول های بنیادی استخوان تشکیل می شوند و با استفاده از خون و همچنین مایع لنفاوی در بدن گسترش می یابند.
کل سیستم ایمنی بدن انسان به این سلول های سفید خون وابستگی دارد. این سیستم به کمک گلبول های سفید با پاتوژن ها، مواد سرطان زا و مواردی که برای بدن مهاجم خارجی شناخته می شوند، مبارزه می کند. لکوسیت ها علاوه بر شناسایی این مواد مضر برای بدن، وظیفه دارند که آن ها را از بین ببرند و بدن را از حضور این پاتوژن ها پاک کنند.
گلبول های قرمز خون
شغل اصلی و اختصاصی گلبول قرمز موجود در خون این است که اکسیژنی که توسط پمپاژ قلب در خون جریان دارد را به کلیه سلول های بدن منتقل کند. گلبول های قرمز در سیاهرگ ها و سرخرگ ها دارای سرعت بسیار بالایی هستند. سیاهرگ ها نسبت به سرخرگ ها دیواره نسبتا نازکتری در اطراف خود دارند. به همین دلیل هم فشار خونی که در سیاهرگ ها جریان دارد در مقایسه با فشار خونی که در سرخرگ ها در جریان است شدت کمتری دارد.
پلاکت ها
پلاکت ها سبک ترین و کوچک ترین جزء خون هستند. با توجه به اندازه کوچکشان، معمولا در نزدیکی دیوارهای عروقی حمل کننده خون قرار می گیرند. دیواره عروق خونی که از سلول های خاصی به نام اندوتلیوم تشکیل شده اند، پلاکت ها را از چسبیدن به خود باز می دارند. با این حال، مواقعی که آسیب ایجاد می شود و این لایه از سلول های اندوتلیال آسیب می بیند، خون شروع به خارج شدن از رگ ها می کند.
هنگامی که این اتفاق می افتد، پلاکت ها بلافاصله واکنش نشان می دهند و توسط فیبر سفتی که دیواره های رگ های خونی را احاطه می کنند، لخته تشکیل می دهند. پلاکت ها پس از آن به الیاف می چسبند و شروع به تغییر شکل خود می کنند و در نتیجه یک نوع پوشش مهر و موم شده را ایجاد می کنند. به این ترتیب می توانند جلوی خونریزی بیش از حد را بگیرند.
امیدواریم این مقاله به وضوح وظایف خون در بدن را برای شما تشریح کرده باشد.
