کد آزمایش
341

مورد استفاده
1. غربالگری تشخیص اولیه سرطان پروستات و افتراق آن از هیپرتروفی پروستات( در صورتی که با معاینه رکتال توأم گردد، قریب به 90% موارد سرطان پروستات قابل تشخیص خواهد بود). 2. ارزیابی خطر ابتلا به سرطان پروستات در بیماران با PSA توتال حدواسط یا کمی افزایش یافته (ng / ml 4-10) و کمک به انتخاب مردانی که باید جهت پیگیری نمونه برداری از پروستات (بیوپسی پروستات) داشته باشند. 3. ارزیابی بیماران پس از درمان.
نام روش اندازه گیری
روش مرجع: رادیو ایمیونواسی (RIA) روش ارجح: آنزیم ایمیونواسی (EIA) الکتروکمی لومینوسانس (ECLIA) سایر
نام های مشابه
آنتی ژن اختصاصی پروستات توتال، آنتی ژن اختصاصی پروستات آزاد Free PSA, Prostate Specific Antigen, Fre

نوع نمونه
سرم، پلاسما
حجم نمونه
ml 1
نگهداری نمونه
1. در ظرف 3 ساعت پس از نمونه گیری سرم را از سلول جا نمایید و 1ml از آنرا در ویالهای پلاستیکی مخصوص ریخته و در مجاورت یخ به بخش آنالیز هورمون انتقال دهید. ترجیحاً تا زمان آنالیز نمونه را فریز نمایید. 2. پایداری نمونه در دمای اتاق 8 ساعت، در دمای یخچال(2-8oC) 48 ساعت و در فریزر (-20oC) 3 ماه می باشد.
حمل و نقل نمونه
زنجیره سرد
نیازهای همراه نمونه
سن و جنس بیمار و سابقه بیماری آن را یادداشت کنید.
راهنمای جمع آوری نمونه
1. با رعایت اصول نمونه گیری از بیمار، نمونه خون وریدی گرفته و آن را در لوله یا ویالهای های با درپوش قرمز یا سبز جمع آوری کنید. 2. پس از نمونه گیری، محل خونگیری را از لحاظ خونریزی یا هماتوم بررسی نمایید. 3. در صورت استعمال داروهای مؤثر بر نتایج آزمون ، در برگه آزمایش یادداشت نمایید. 4. دانستن سن بیمار حائز اهمیت است. آن را در برگه آزمایش یادداشت نمایید. 5. از جمع آوری نمونه سرم لیز، ایکتریک و یا لیپمیک اجتناب نمایید. 6. PSA آزاد را تنها می توان در عرض 12 ساعت پس از انجام PSA کل اضافه کرد. نمونه باید به صورت منجمد حمل شود
اطلاعات لازم از بیمار
نام و نام خانوادگی سن و جنس بیمار
معیار رد نمونه
ü همولیز شدید نمونه ü ذوب و فریز مکرر نمونه.
آمادگی لازم قبل از نمونه گیری
1. نمونه ناشتا ترجیح داده می‏شود. 2. در صورت استفاده از سنجش RIA ، بیمار نباید مواجهه اخیر با مواد رادیواکتیو داشته باشد. 3. نمونه‏گیری حداقل 4 هفته بعد از معاینه رکتال( DRE )و انجام بیوپسی سوزنی پیشنهاد می‏شود. 4. 24 ساعت قبل از انجام آزمایش از اعمال جنسی پرهیز گردد زیرا باعث افزایش سطحPSA می‌شود. انزال ممکن است سبب افزایش موقت و جزیی شود

اطلاعات بالینی
• PSA پروتئیني است كه عمدتا توسط سلول ها در پروستات توليد مي شود. بیشتر PSA به داخل مایع مني رها مي شود، اما مقدار کمی از آن نیز به درون جریان خون رها مي گردد PSA. به دو شکل در خون موجود است: آزاد (Free) و کمپلکس( (cPSA متصل به يك پروتئین. • free PSA/total PSA یک تست غربالگری برای طبقه‏بندی مردانی است که یافته‏های آزمایشگاهی یا بالینی دوپهلو و مبهم داشته و ممکن است از بیوپسی پروستات سود ببرند. این گروه شامل کسانی می‏شود که افزایش خفیف در PSA توتال (4-10 ng/ml) داشته یا اندازه پروستات در سونوگرافی بزرگ شده است. • این تست در کمک به تعیین لزوم انجام بیوپسی از پروستات، پايش اثربخشیدرمان سرطان پروستات و تشخیص عود سرطان پروستات مفید است. • هنگامی که مردي دارای علائم مطرحکننده سرطان پروستات مانند اشکال در ادرار کردن ، ادرار دردناک و/ یا مکرر است؛ همچنين در طول درمان سرطان پروستات و پس از آن در فواصل منظم این تست درخواست مي شود. • PSA آزاد اصولاهنگامی که یک مرد افزایش خفيف در PSA تام دارد، درخواست مي شود. • مقادیر پایین fPSA در حالات خوش‏خیمی همچون پروستاتیت هم دیده می‏شود. • کاوش‏هایی برای
تفسیر
در بیماران مبتلا به آدنوکارسینوم پروستات درصد بالاتری از PSA به صورت متصل به پروتئین می‏باشد(بیشتر از 90%). جزء باند نشده free PSA خوانده می‏شود در حالیکه به جزء باند شده complexed PSA گفته می‏شود. اندازه‏گیری اجزاء آزاد و باند شده ممکن است در غربالگری مردانی که یافته‏های دوپهلو دارند مفید باشد. هدف این گونه غربالگری عبارت است از کاهش تعداد بیوپسی‏های غیرضروری در مردانی که غلظت‏های PSA توتال آنها بین 4ng/ml تا 10 ng/ml می‏باشد. در مواردی که PSA توتال کمتر از 5/2، 3 یا 4 است این امر فایده‏ای ندارد. مقادیر کم fPSA ممکن است در شرایط خوش‏خیم همچون پروستاتیت هم دیده شود. در افراد مبتلا به کارسینوم پروستات متوسط درصد fPSA پایین‏تر است. به طور تی‏پیک نسبت fPS A به total PSA در مردان طبیعی بیشتر از 25% و در مبتلایان به کارسینوم پروستات کمتر از 25% است. پیشنهاد می‏شود مردانی که افزایش خفیف PSA توتال دارند (4-10ng/ml) و fPSA / tPSA آنها کمتر از 20 تا 30 درصد است باید مورد بررسی بیشتر قرار گیرند. استفاده از cut off 25% حدود 98% از کارسینوم‏های سنین 59-50 سال، 94% از کارسینوم‏های سنین 69-60 س
احتیاط ها
• سطوح بالایPSA ممکن است در پروستاتیت و هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) و نيز با افزايش سن مردان دیده شود. • انجام معاینه رکتال در 48 ساعت اخیر (DRE) ، دستکاری پروستات توسط بيوپسي یا برداشتن پروستات، PSA را افزایش می دهد. • دوچرخه سواری، انزال در عرض 24 ساعت قبل از آزمایش و عفونتپروستات مي توانند سطح PSA را افزايش دهند. • برخی داروهاي شیمی درمانی مانند سیکلوفسفامید و متوترکسات، ممکن است باعثافزایش یا کاهش سطح PSA شوند.

روز و زمان انجام آزمایش
همه روزه
مدت زمان انجام آزمایش
حداکثر 1 ساعت
حداکثر زمان انجام وجوابدهی آزمایش
حداکثر 2 ساعت
مدت زمان نگهداری نمونه پس از انجام آزمایش
30 روز در دمای 20- درجه سانتیگراد